martes, 31 de julio de 2018
Himno Nacional en Mam
TB’ITZ QTANAM
TNAM TE PAXIL N TZALAJA NIMXIX
MIN NTAQ’ ANB’IL TU’N TKUB’ SB’UNA KYUN XJAL
LAY CHI OKYE QE’ TK’WALA TOJ YAJB’IL
LAY TZOK TZUB’IN TWITZA TU’N NEJILB’AJ
EX QA NAJCHI’J AJU TX’OTX’ ETZAN TU’NA
QA KYAJ XJAL TE JUNTL TX’OTX’ TU’N TKUB’ KYETZAN
EX TOJ TZUN KYQ’IQ’ OKTZUN KTXOKYEL TECHAL SU’T
QA TU’N QXKYE EX MA TU’NTZUN QKYIM KYU’N
QKYAQIL
EX TOJ TZUN KYQ’IQ’ OKTZUN KTXOKYEL TECHAL SU’T
QA TU’N QXKYE EX MA TU’NTZUN QKYIM KYU’N
AJU TNUM KJAWIL WE’ TU’NTZUN TQ’OJIN KYI’J
B’AN TU’N QKYIM NYA TU’N QKYAJ TJAQ’ KYKAWB’IL
AJU TTENA KYU’N QXJAL TE TXE TNEJIL
MATZUN KUB’ TI’J TU’N TIPUMAL TQ’OB’A
EX MA KNET AJU TZ’UTZ TU’NTZUN TB’ANT TWITZ TX’OTX’
MATZUN KLETJU’ TOKLENA TU’N SKY’IL
AQE QXJALIL OK TILIL JUN Q’IJ KYU’N
TU’N T-TZAQPETA TJAQ’ TKAWQB’IL JUNTL TNAM
OKTZUN CHI KAMB’AN TU’N NIMXI’X TZALAJSB’IL
TU’N TZUN TTENA TOJ TQ’UQB’ILA B’AN
QKYAQIL
OKTZUN CHI KAMB’AN TU’N NIMXI’X TZALAJSB’IL
TU’NTZUN TTENA TOJ TQ’UQB’ILA B’AN
NIMJU’ KYK’U’J TU’NTZUN TKLETJU QTANAM
OKTZUN KLETA TU’N XINB’ETZ Q’IN KYU’N
ATZUN TECHAL IKYSE’NXI’X PIX TWITZ KYAJ
IKJU: TZE’NXI’X TU’MEL JUN MUJ SAQXI’X
EX B’EKY’B’IL TWITZ ALKYE MIN NEL TNIKY’ TI’JA
TAJB’IL TZ’OK TQ’O’N TZ’IL TI’J TILB’ILAL
AQE TK’WALA NIM KYIPUMAL EX JAWNIQE’
XO’NTZU KYU’N TU’NTZUN KTEN TOJ TZALAJSB’IL
MIN TZANJTZ KYI’N KYIB’ TI’J Q’OJ QAMA TEN KUWXI’X
ILXI’XTI’J KLETIL QTX’OTX: TUKY’IL QJA
QKYAQIL
MIN TZANJTZ KYI’N KYIB’ TI’J Q’OJ QAMA TEN KUWXI’X
ILXI’X TI’J KLETIL QTX’OTX: TUKYI’L QJA
O’KXI’X JUNX NAB’L KTEMB’IL TU’N TB’ANT NIM AQ’UNTL
ATZUN TK’ULB’IL QTANAM TE K’ULB’IL.
QEJB’AN TIB’A TI’J TXILEN QEYA
TXOL KAB’E QTXU NIM A’ NTINUN B’ANXI’X
TJAQ’ QE’ TXIKY’ PICH’ KYAQXI’X KA’YIN TTZI
TK’U’J NXI TWATSANA AJU Q’UQ’ PICH’
AJU Q’UQ’ CHAXI’X KA’YIN TOJ TECHAL
INTZUN KOLON B’ANXI’X TIJU T-TX’OTX’A
B’AN TXILIPAN NIMXI’X TWUTZJU’ KYA’J
KYWITZ QE’ TI’W EX KYAQIL QE X JUTX’.
QKAQIL
B’AN TXILIPAN NIMXI’X TWUTZJU’ KYA’J
KYWITZ QE TI’W EX KYAQIL QE XJUTX’
EX TU’N TX’IKY’ NIMXI’X KXEL LIPAN TWITZ KYAJ
TWITZ PAXIL, A TB’IYA LAY KUB’ B’AJ.
Partes del cuerpo humano en Mam
Qaq' Lengua
Qwitz Ojo
K´q´uj Estomago
Qk'a Higado
Q'ob'aj Mano
Twi' qk'uj Pecho
Twonsel nq'oba Codo
Twutz chekyb'aj Rodillera
Txa'nb'aj Nariz
Qwitz Ojo
K´q´uj Estomago
Qk'a Higado
Q'ob'aj Mano
Twi' qk'uj Pecho
Twonsel nq'oba Codo
Twutz chekyb'aj Rodillera
Txa'nb'aj Nariz
Verduras en Mam
1. Ooj-Aguacate
2. Txan-güisquil
3. q’oq’-chilacayote
4. i’ẍ-elote
5. k’um –calabaza
6. sqal –papa
7. ma’n – zanahoria
8. txa’x ich -chile verde
9. txa’x chenaq’ –ejote
10. nimaq chenaq’ –haba
11. napẍ-nabo
12. is = camote
13. xkoya –tomate
14. t-xe txan –malanga
15. ich-chile
16. I´x – Elote
17. K´um Ayote
18. Oj – Aguacate
2. Txan-güisquil
3. q’oq’-chilacayote
4. i’ẍ-elote
5. k’um –calabaza
6. sqal –papa
7. ma’n – zanahoria
8. txa’x ich -chile verde
9. txa’x chenaq’ –ejote
10. nimaq chenaq’ –haba
11. napẍ-nabo
12. is = camote
13. xkoya –tomate
14. t-xe txan –malanga
15. ich-chile
16. I´x – Elote
17. K´um Ayote
18. Oj – Aguacate
Frutas en Mam
1. Suhtik-Pera
2. Ki’tokaan-Fresa
3. Q’anq’ohq-Melón
4. Tapa’l-Nance
5. Ismatik-Mango
6. Ch’oop-Piña
7. Putul-Papaya
8. Tilul-Banano
9. Sirweela-Ciruela
10. Salatilul-Zapote
11. Araan-Naranja
12. Rum-Jocote
13. Kaqq’ohq’-Sandía
14. Xjitz – uva
15. Q´inun - Jocote
2. Ki’tokaan-Fresa
3. Q’anq’ohq-Melón
4. Tapa’l-Nance
5. Ismatik-Mango
6. Ch’oop-Piña
7. Putul-Papaya
8. Tilul-Banano
9. Sirweela-Ciruela
10. Salatilul-Zapote
11. Araan-Naranja
12. Rum-Jocote
13. Kaqq’ohq’-Sandía
14. Xjitz – uva
15. Q´inun - Jocote
Animales en Mam
1. chop - cangrejo
2. ch'el - perico,
3. chocoyo - loro
4. chib' - cabro
5. ch'ok - sanate
6. chmeky' - chompipe
7. eeky' – gallina
8. chmol – Araña
9. Iboxh armadillo
10. Rit (carnero)
11. Wech (gato de monte)
12. Onon (abeja)
13. Joj (cuervo)
14. Xiky (conejo o coneja)
15. Wiẍ (gato o gata)
16. Chej (caballo, yegua)
17. Kyiẍ (pez o pescado)
18. Pok’ (polilla)
19. B’och (cerdo)
20. T’iw (águila)
21. Ky’aq (pulga)
22. Txana (saltamontes)
23. Txo’m / camarón
24. Q’uq’ (quetzal)
2. ch'el - perico,
3. chocoyo - loro
4. chib' - cabro
5. ch'ok - sanate
6. chmeky' - chompipe
7. eeky' – gallina
8. chmol – Araña
9. Iboxh armadillo
10. Rit (carnero)
11. Wech (gato de monte)
12. Onon (abeja)
13. Joj (cuervo)
14. Xiky (conejo o coneja)
15. Wiẍ (gato o gata)
16. Chej (caballo, yegua)
17. Kyiẍ (pez o pescado)
18. Pok’ (polilla)
19. B’och (cerdo)
20. T’iw (águila)
21. Ky’aq (pulga)
22. Txana (saltamontes)
23. Txo’m / camarón
24. Q’uq’ (quetzal)
Suscribirse a:
Entradas (Atom)